معاونت پژوهش
معاونت پژوهش
همزمان با تأسيس و شروع به کار اين مؤسسه و با هدف پاسخگويي به شبهات و پرسش‌هاي مذهبي، اجتماعي، فرهنگي و سياسي مطرح در استان سيستان و بلوچستان این معاونت، فعاليت خود را آغاز و پس از اندک مدتي به عنوان يکي از مراکز پژوهشی معتبر به توسعه فعاليتهاي خود در جهت اهداف تعريف شده مؤسسه، پرداخت و با سرعت، دامنة پرسش‌هاي دريافتي از استان فراتر رفته و ساير استان‌هاي مرزي، مراکز پژوهشي داخل و خارج از کشور را تحت پوشش قرار داد. همچنين راه‌اندازی پايگاه اطلاع‌رسانی و پاسخگويي به شبهات اينترنتی از اهداف مهم اين معاونت می‌باشد.
علاوه براين فعاليت‌ها، تأليف کتاب و مقالات در موضوع فرق و مذاهب، تشکيل کارگاه‌هاي پژوهشي، تشکيل بانک اطلاعات و اجراي پروژه‌هاي تحقيقاتی ديگر از جمله‌ي فعاليتهاي اين معاونت به شمار مي‌رود.
اين معاونت از يک معاون، چهار مدير و هفت کارشناس تشکيل و اهداف مورد نظر پژوهشی را پيگيری می‌نمايد:
1-مدير تحقيقات با چهار کارشناس شامل:
الف: کارشناس کارگروه‌های پژوهشی؛
ب: کارشناس بانک اطلاعات و نرم افزار؛
ج: کارشناس پرسش و پاسخ؛
د: کارشناس همايش‌های علمی تحقيقی نهاد و مؤسسه.
2-مديريت انتشارات با دو کارشناس:
الف: دبيرنشريه؛
ب: کارشناس چاپ کتب، مقالات و پايان نامه‌ها.
3-مديريت کتابخانه
4-مديريت پايگاه اطلاع‌رسانی، با کارشناس پرسش و پاسخ اينترنتی
اهم وظايف و عملکرد معاونت پژوهش به شرح ذيل می‌باشد:
1- کارگروه‌های پژوهشی:
اين کارگروه‌ها، در راستای انجام تحقيقات تخصصی، موضوعات مرتبط با مذاهب و تربيت پژوهشـگر و محقق در اين رشته‌ها تشکيل و زير نظر اساتيـد خبره و مسلط مشغـول به
فعاليت می‌باشند و محققين آن از دانش پژوهان دوره‌های تخصصی مؤسـسه انتخاب
می‌شوند.
تاکنون کارگروه‌هايي باگرايش: نقد وهابيت، رجال و حديث شناسی، شبهه شناسی، شبهات تاريخی، فرق و مذاهب، تصوف و نقد بهائيت، تشکيل و فعاليت‌های تحقيقی خود را زير نظر اساتيد انجام داده‌اند و لازم به ذکر است جلسات اين کارگروه‌ها هفتگی برگزار می‌شود.
تحقيقات علمی و کاربردی اين دانش پژوهان علاوه بر درج در نشريات تخصصی مؤسسه، در پايگاه اطلاع رسانی نيز قرار می‌گيرد و پس از ارزيابی علمی توسط اساتيد، در قالب کتاب به چاپ می‌رسد.
از زمان تشکيل اين کارگروه‌ها (سال 1386) حدود 300 جلسه تشکيل و حدود 3000 نفر ساعت کار مفيد انجام گرفته است.
2- بانک اطلاعات:
اين بانک در راستای جمع‌آوری، ساماندهی، طبقه بندی و اولويت بندی تحقيقات انجام شده در معاونت پژوهش تشکيل شد تا دسترسی محققان و مخاطبين، به فعاليت‌های پژوهشی معاونت به آسانی انجام پذيرد.
اين بانک از چهار بخش تشکيل شده است:
الف: بانک پرسش و پاسخ:
بانک پرسش و پاسخ در راستای ساماندهی و جمع آوری تمام پرسش و پاسخ‌های مرتبط با مذاهب اسلامی فعاليت می‌کند. تاکنون بيش از دو هزار پرسش و پاسخ و بالغ بر شش هزار صفحه جمع آوری و در قالب دوازده جلد به چاپ رسيده است.
ب: بانک مقالات:
فاز اول آن که شامل: 2000صفحه و بالغ بر 200 مقاله می‌باشد، در حال اجراء است و در آينده تمام مقالات نوشته شده، آماده سازی و وارد بانک مي‌شود و جهت استفاده محققان در دسترس قرار خواهد گرفت.
ج: بانک موضوعات پژوهشی:
در اين بخش از بانك تعداد 2000 موضوع جمع‌آوري، ارزيابي و پس از آماده‌سازي فني و نرم‌افزاري وارد بانك شده است. اين تعداد تا 5000 موضوع پژوهشی قابل ارتقاء بوده و در نهايت، جهت استفاده دانش‌پژوهان، در دو بخشِ پايان‌نامه نويسی و موضوعات کلاسی در اختيار آنان قرار مي‌گيرد.
د: بانک پايان‌نامه‌ها:
اين بخش در سه مرحله انجام می‌گيرد:
پيشنهاد موضوع پايان‌نامه و مشاوره علمی برای تدوین پایان‌نامه و انعقاد قرارداد بين
دانش‌پژوهان و مؤسسه پس از تصويب موضوع؛ در اين مرحله مؤسسه متعهد
می‌شود که در تدوين پايان‌نامه از دانش پژوه حمايت مالي و مشاوره‌ي علمي به
عمل آورد.
- جمع‌آوری و سازماندهی پايان نامه‌های دفاع شده.
- انتخاب و گزينش پايان نامه‌های برتر توسط بخش پژوهش و انجام مراحل چاپ، همانند: ارزيابی علمي، ويرايش و…
لازم به ذکر است که مرحله اول و دوم، توسط آموزش و مرحله سوم توسط بخش پژوهش انجام می‌گيرد.
تذکر: در نهایت تمام پايان‌نامه‌ها‌ي دفاع شده و يا چاپ شده در قسمت بانک پايان‌نامه‌ها درج می‌گردد.
هـ : توليد نرم افزارهای مذاهب اسلامی:
از مهمترين اهداف تشکيل بانک اطلاعات، توليد نرم افزارهای اسلامی است که در اين طرح، اطلاعات مربوط به موضوعات مرتبط با مذاهب، در قالب نرم افزار، طراحی و عرضه می‌شود که در همين راستا تاکنون سه نرم افزار توليد شده است:
1ـ نرم افزارپرسمان نور
در اين نرم‌افزار، تعداد 1350 عنوان پرسش و پاسخ عرضه شده است که در قالب موضوعات گوناگون تنظيم شده است. محور اصلي موضوعات و مطالب ارائه شده در اين نرم‌افزار مباحث خاص مذهبي با رويكرد پاسخگويي به شبهات است. در نسخه‌های بعدی اين نرم‌افزار، تلاش خواهد شد، تا تعداد بيشتري پرسش و پاسخ در موضوع مذاهب اسلامب در اختيار علاقه‌مندان قرار داده شود.
2ـ نرم افزار جرعه‌ای از غدير
اين نسخه از نرم‌افزار مربوط به پاسخ به برخی پرسشها و شبهات، پيرامون واقعه بزرگِ غدير است. در اين نرم‌افزار، پاسخ‌ها در دو بخش تصويری و صوتی به علاقه‌مندان ارائه مي‌شود. علاوه بر پاسخ‌های صوتی و تصويری، موارد ديگری نيز در اين نرم‌افزار گنجانده شده است که عبارتند از:
پرسش و پاسخ به شكل متني، کتابشناسی غدير، غدير در بستر زمان، نواهای مذهبی و…
شايان ذکر است جهت استفاده بيشتر و بهينه کاربران، پاسخ‌های تصويری و صوتی و همچنين نواهای صوتی با فرمت موبايل، در نرم‌افزار قرار داده شده است.
3ـ نرم افزار عاشورا پژوهی و پاسخ به شبهات
موضوع اين نرم‌افزار، پاسخ به پرسشها و شبهات، پيرامون واقعه عاشورا می‌باشد. اين پاسخ‌ها به صورت تصويری به علاقه‌مندان تقديم شده است، البته علاوه بر پاسخ‌های
تصويری، موارد ديگری نيز در اين نرم‌افزار گنجانده شده است که عبارتند از: پرسش و
پاسخ، کتابشناسی، مقالات و نواهای مذهبی.
در اين نرم‌فزار نيز، پاسخ‌های تصويری و همچنين نواها با فرمت موبايل جهت استفاده کاربران قرار داده شده است.
3- گروه پرسش و پاسخ:
اين گروه تقريباً از بدو تأسيس مؤسسه شروع به فعاليت کرده و تاکنون 9 جلد کتاب پرسش و پاسخ مذاهبی با رويکرد پاسخ گويي به شبهات و معرفی مکتب اهل‌بيت(ع)، تحقيق و تأليف کرده است. اين كتاب‌ها توسط تعدادي از پژوهشگران و فارغ التحصيلان مؤسسه نوشته شده و از آن استقبال خوبي صورت گرفته است.
4-همايش‌های علمی تحقيقی نهاد و مؤسسه:
همايش و نشست‌های علمی به دو شکل انجام می‌گيرد:
الف) همايش‌های ساليانه‌ای که تحت عنوان «همايش علمی ـ تحقيقی مذاهب اسلامی» با موضوعات بين فريقين در استان سيستان و بلوچستان، برگزار می‌شود كه تاکنون 24 همايش با حضور علماء و صاحب نظران شيعه و سنی به شکل مناظره در کمیسیون‌های مربوطه برگزار شده است.
در همین جا لازم است ذکر شود که در ایام برگزاری و مقدمات کار همایش، معاونت پژوهش در تدوین موضوعات و دعوت از اساتید جهت تبادل نظر با آنان و ارزیابی علمی و اعمال نظرات اساتید محترم و ارزشیابی و طبقه‌بندی آنها و همچنین دعوت از سخنرانان و اساتید محترم، کار طاقت فرسایی را انجام می‌دهد و گاهی این پروسه نزدیک به سه الی چهار ماه از وقت این بخش را به خود اختصاص داده و در این مدت تمامی نیروهای مؤسسه به نوعی درگیر جریان همایش علمی ـ تحقیقی مذاهب اسلامی هستند.
از سال 1373 تاکنون (سال1392) همايش‌هايي از طرف نهاد نمايندگی مقام معظم رهبری در استان سيستان و بلوچستان و بين علماء و محققين اهل‌سنت و شيعه در قالب سه کميسيون کلامی، فقهی و اجتماعی برگزار می‌شود، مؤسسه مذاهب اسلامي عمده فعاليت‌های علمی اين همايش‌ها را بر عهده داشته و دارد که برخی از آنها عبارتند از:
دعوت از اساتید و صاحبنظران جهت تدوین و تعیین سرفصل‌های کمیسیون‌ها، این افراد از جمله اساتیدی هستند که سال‌ها با نهاد رهبری در امور اهل‌سنت ارتباط و همکاری داشته و هم‌اکنون نیز در کمیسیون‌های همایش، حضور و شرکت فعال دارند؛
2) پیگیری طراحی و چاپ و توزیع بخشی از پوستر فراخوان همایش؛
3) ارسال دعوتنامه جهت اساتید و پژوهشگران مراکز مهم علمی کشور و قم؛
4) دریافت مقالات از طریق ایمیل، حضوری و پستی توسط دبیرخانه مستقر در قم و ثبت
و بایگانی آنها؛
5) ارسال مقالات رسیده جهت ارزیابی علمی به اساتید متخصص موضوعات مطرح
شده در همایش و دریافت آن و در صورت پذیرفته نشدن خارج کردن مقالات از گردش کار همایش و در صورت نیاز به اصلاحات، اطلاع به نویسنده جهت رفع اشکالات آن و مجدداً دریافت نسخه اصلاح شده از نویسنده و ارزیابی مجدد جهت کنترلِ اِعمال اصلاحات؛
6) ویرایش مقدماتی و صفحه‌آرایی جهت تکثیر مقالات برای استفاده در کمیسیون‌های مربوطه؛
7) تکثیر و صحافی مقالات آماده شده قابل طرح در همایش؛
8) ارسال مقالات آماده شده به استان جهت توزیع در صحن کمیسیون‌ها به صاحبان مقالات و شرکت کنندگان در کمیسیون مربوطه؛
9) درجه بندی سطح علمی مقالات جهت محاسبه حق‌الزحمه؛
10)ارسال ليست نهايي و منتخب به زاهدان جهت اقدامات بعدي؛
11) تألیف مجموعه مقالات مصوب بصورت کتاب؛ که این خود نیز یک گردش کار ویژه‌ای را داراست از قبیل:
الف) ارزیابی مجدد مقالات؛
ب) ویرایش علمی و فنی نهایی؛
ج) صفحه‌آرایی و چاپ.
اين مجموعه تا سال 1390 بصورت كتاب به رشته تحرير درآمده و بخشی از آن در همایش‌ها در اختیار محققان و شرکت کنندگان قرار می‌گیرد و بخشی دیگر در انتشارات و کتابخانه مؤسسه جهت استفاده پژوهشگران در دسترس می‌باشد.
12) ارسال مجموعه مقالات مطرح شده در کمیسیون‌ها به مراکز مهم علمی و کتابخانه‌های معتبر کشور.
ب) نشست‌های علمی که به مناسبت‌های مختلف مانند محرم، فاطميه و… در شهرستان قم برگزار می‌گردد که تاکنون سه نشست علمی با موضوعات زير برگزار شده است:
عاشورا پژوهی و پاسخ به شبهات؛
غدير شناسی و پاسخ به شبهات غدير؛
نشست تبليغ و مخاطبان خاص.
5- انتشارات (کتب، نشريات و پايان نامه‌ها):
الف) کتب:
استان خاطره‌ها، نهاد نمايندگی رهبری در امور اهل‌سنّت؛
امام خمينی و همگرايي جهان اسلام، محمد جواد هاشمی؛
اهل‌سنت باورها و انديشه‌ها؛
آزادی و دمکراسی از ديدگاه اسلام، ربانی گلپايگانی؛
آيت الله بروجردی و اتحاد دنيای اسلام، مسلم تهوّری؛
بررسی بيعت امام علی(ع) با خلفاء، سيد شفيع هاشمی؛
به سوی تفاهم (مجموعه مقالات همايش73-74)؛
پاسخ به پرسشها، ج1، جمعی از پژوهشگران؛
پاسخ به پرسشها، ج2، جمعی از پژوهشگران؛
پاسخ به پرسشها، ج،3 جمعی از پژوهشگران؛
پاسخ به پرسشها، ج4، جمعی از پژوهشگران؛
پاسخ به پرسشها، ج5، احمد حسين فلاحی؛
پاسخ به پرسشها، ج6، جمعی از پژوهشگران؛
پاسخ به پرسشها، ج7، جمعی از پژوهشگران؛
پاسخ به شبهات عزاداری، حسين رجبی؛
پاسخ به شبهات فقهی؛ محمدرضا ضميری؛
پرسمان آيه ولايت؛
پرسمان علوی؛
پژوهشی سزا در بايد‌ها و نبايدهای ناسزا، رحيم عباس آبادی؛
تحريف ناپذيری قرآن، بهجت‌پور؛
تضاد عقايد حنفيت با وهابيت، جمعي از پژوهشگران؛
تضارب انديشه‌ها در مذاهب اسلامی (مجموعه مقالات همايش83)؛
تفسير قرآن و بررسی جريان دوری گزينی، پژوهشگران؛
توحيد و شرک؛
جستاری در انديشه فقهی مذاهب، محمدرضا ضميری؛
حضرت مهدی(عج) در روايات شيعه و سنی، احمدعلی طاهری‌ورسی؛
دختری در حال غرق شدن، محمدرضا سماک؛
راز دلبران و نقد دل بر آن، حسين محمدی؛
الرد علی الکتاب اصول مذهب الشيعه، عبدالقادر عبدالصمد؛
روابط امام علی(ع) و خلفاء، جمعی از پژوهشگران؛
ره‌آورد گفتمان (دستاوردهای علمی 71-89 )؛
ره‌آورد گفتمان (مجموعه مقالات همايش71-78)؛
سيد جمال الدين اسد آبادی منادی همبستگی، سيدعلی رئيس‌کرمی؛
شيخ محمد عبده و همبستگی جهان اسلام؛
الصواعق الالهية فی الرد علی الوهابية، (اردو) ترجمه: ناظم حسين اکبر؛
عبد الرحمن کواکبی و همبستگی جهان اسلام، نهاد نمايندگی؛
عقايد تطبيقی، حسين رجبی؛
علامه اقبال لاهوری بيدارگر شرق، محمد جواد هاشمی؛
علامه محمد تقی قمی مؤسس دار التقريب مصر، مسلم تهوّری؛
عوامل وحدت و آسيب‌های آن، بلند شهری؛
کتابشناسی پرسش و پاسخ، جلال سبحانی؛
کتابشناسی تفصيلی مذاهب اسلامی، محمد رضا ضميری؛
کلام المقارن، علی ربانی‌گلپايگانی؛
گفتمان مذهبی (مجموعه مقالات همايش81) ؛
گفتمانی در نقد وهابيت، عبدالخبير صمدانی‌فر؛
مجموعه مقالات اجتماعی، 84-85؛
مجموعه مقالات اجتماعی، 87؛
مجموعه مقالات حديثی 84-85؛
مجموعه مقالات کلامی 84- 85؛
مجموعه مقالات کلامی و حديثی87؛
مجموعه مقالات همايش 72؛
محمد علی جناح و انديشه استقلال مسلمانان، محمد جواد هاشمی؛
مذاهب در آينه گفتمان، (مجموعه مقالات همايش82)؛
نگران پروانه‌ها، محمد رضا سماک؛
هم انديشی مذاهب اسلامی (مجموعه مقالات همايش76)؛
لازم به یادآوری است، برخی از کتاب‌هاي مذکور، چندين بار چاپ مجدد شده‌اند:
ب) نشريات:
نشريه صراط: اين نشريه داخلی و به صورت فصلنامه و با همکاری جمعی از پژوهشگران منتشر می‌گردد و هدف اوليه آن آشنا کردن دانش پژوهان با روش مقاله نويسی و فن نويسندگی است، البته مهمترين هدف آن، آشنايي دانش پژوهان با مباحث مذاهبی و فرقه‌ای است. تاکنون
10 شماره از این مجله به چاپ رسیده است. نویسندگان مقالات اين نشريه از محققين
اهل‌سنت و شيعه مي‌باشند كه آثار آنها پس از ارزيابي علمي و دقت در شاخصه‌هايي مانند اعتدال و انصاف در نقل مطالب فريقين و نيز توجه به اتحاد و انسجام اسلامي ميان فريقين، به چاپ مي‌رسد.
برخي از سرفصلهايي كه تاكنون در اين نشريه منتشر شده است به قرار زير است:
معرفي عالمان ديني با رويکرد تقريبي؛
پرسش و پاسخ مذاهبی؛
معرفي پايان‌نامه‌های مرتبط با مذاهب اسلامی؛
بررسي مذاهب و فرقه‌ها؛
نقد اصول اعتقادي بهائيت؛
نقد و بررسي ديدگاه‌هاي وهابيت؛
بررسي مباني فقهي مذاهب اسلامي؛
معرفي بخش‌هاي مختلف مؤسسه و شرح وظايف آنها.
ج) پايان نامه‌ها:
در اين بخش در مرحله اول بين دانش‌پژوهان و مؤسسه، قرارداد حمايت از تدوين پايان‌نامه‌ها بسته می‌شود که مؤسسه متعهد می‌گردد در تدوين پايان‌نامه از دانش پژوه حمايت نمايد.
در مرحله بعد، جمع‌آوری و سازماندهی پايان نامه‌های دفاع شده صورت می‌گيرد و در نهايت پايان نامه‌های برتر توسط معاونت پژوهش به چاپ خواهد رسيد که تاکنون معاونت آموزش 32 قرار داد با دانش پژوهان در زمينه تدوين پايان‌نامه منعقد نموده است که 24 عدد آن دفاع شده و 8 عدد ديگر در حال دفاع می‌باشد. در معاونت پژوهش نيز تعدادی از این پایان‌نامه‌ها برای چاپ آمداده سازی شده است که در صورت تأمين اعتبار و يا همکاری با مراکز ديگر، به چاپ خواهد رسيد.
6-کتابخانه:
در راستاي بستر سازي و فراهم شدن فراگیران جهت آموزش و پژوهش پیرامون مذاهب اسلامي، اين مؤسسه اقدام به تأسيـس کتابخانه تخصصي مذاهب اسلامي نموده است. اين کتابخانه با برخورداري بيش از هفت هزار عنوان کتاب، يکي از کتابخانه‌هاي تخصصي مذاهب اسلامي است که زمينه‌هاي مناسبي را جهت استفاده پژوهشگران فراهم نموده است.
گفتنی است، این کتابخانه مجهز به نرم افزار ويژه کتابخانه‌اي با امکان ثبت ورود و
خروج کتاب و پي‌گيري تأخير کتب اماني مي‌باشد.
همچنين هرسال با برگزاري نمايشگاه بین‌المللی کتاب با استفاده از نظرات اساتيد محترم و پژوهشگران خِبره و متخصص مذاهب اسلامي و فرق گوناگون، حجم قابل توجهي از کتب جديد تخصصی به این کتابخانه اضافه مي‌شود.
عناوين کتاب‌هاي موجود در کتابخانه بدين شرح است:
الف) آمار کتب موجود در کتابخانه بر اساس عناوين: 7140 عنوان؛
ب) آمار کتب موجود در کتابخانه بر اساس مجلدات: 11541 جلد؛
ج) آمار کتب موجود در کتابخانه بر اساس چينش موضوعات:
اصول (160 عنوان)؛
کليات (227 عنوان)؛
ادبيات (150 عنوان)؛
سرگذشنامه صحابه (207عنوان)؛
تاريخ اسلام (59عنوان)؛
فقه (1004عنوان)؛
کلام (2078عنوان)؛
علوم قرآني (277عنوان)؛
فلسفه (112عنوان)؛
اديان (110عنوان)؛
حقوق (7 عنوان)؛
رجال (238 عنوان)؛
تفسير (183 عنوان)؛
علوم اجتماعي (188 عنوان)؛
اخلاق و عرفان (239 عنوان)؛
حديث (559 عنوان)؛
تاريخ (560 عنوان)؛
سرگذشتنامه (1525عنوان)؛
فرق و مذاهب (508 عنوان)؛
دائرة المعارف و لغتنامه (92 عنوان)؛
7-پايگاه اطلاع رسانی و سايت مذاهب:
اين مديريت در زمينه‌ي پژوهش الکترونيکي و برخورداري از نرم‌افزارهاي رايانه‌اي در حوزه علوم اسلامي ايجاد شده است.
راه اندازي و تجهيز اين واحد در کنار کتابخانه تخصصي، گامي است در جهت ايجاد يک بانک اطلاعاتي غني در حوزه علوم و معارف مربوط به مذاهب اسلامي.
همچنين اين واحد در بخش پاسخگويي به پرسش‌هاي مطرح شده در علوم اسلامي (مذاهب) فعاليت دارد.
از ديگر اقدامات اين واحد آماده سازي مجموعه مذاکرات و جلسات همايش‌هاي علمي ـ تحقيقي کميسيون‌هاي سه گانه کلامي، حديثي و اجتماعي جهت قرارگیری در سایت است.
در همين راستا مؤسسه مذاهب اسلامي، سايتي را با عنوان و آدرس:
(www.mazaheb.ir,com,org,net) راه‌اندازي نموده است، اين سايت با رويکرد مذهبي، عمدتاً پاسخگوي پرسش‌های مراجعين حضوري و غيرحضوري از طريق ايميل و نامه و… مي‌باشد.
اين سايت به گونه‌اي طراحي شده است که کاربران به راحتي مي‌توانند متناسب با نيازهاي خود در زمينه عقايد، فقه، رجال و… که مرتبط با مذاهب و فريقين است در آن جستجو کرده و براي پرسش‌های خود، پاسخ مناسب را پيدا نمايند.
گزارش تفصيلي سايت به شرح ذيل مي‌باشد:
1) بخش اخبار بارگزاري شده: اين بخش شامل بيش از 2000خبر در زمينه مطالب مرتبط با فرق اسلامي مي‌باشد. اين اخبار که غالباً حاوي خبرهاي مذاهبي دنياي اسلام مي‌باشد، ابتدا توسط کارشناسان سايت بررسي و پس از تأييد محتواي آن و رعايت مسائل خاصي همچون عدم توهين به مذاهب، در محل اخبار درج مي‌شود.
2) بخش مقالات: در اين بخش، علاوه بر درج مقالاتي به مناسبت‌هاي مختلف همچون ميلاد و شهادت ائمه(علیهم‌السلام) و ساير بزرگان، موضوعات مرتبط با مذاهب اسلامي نیز تحت پوشش قرار مي‌گيرد. به عنوان نمونه موضوعاتي درباره رجال، تفسير، عقايد، کلام، فقه و اصول که نوعاًً توسط دانش‌پژوهان مؤسسه آموزشي ـ پژوهشي مذاهب اسلامي و اساتيد آن تدوين گشته در محل مقالات درج شده است:
مقالات درج شده در اين بخش شامل موارد ذیل می‌باشد:
اهل‌بيت (114 مقاله)
تاريخ اسلام (4 مقاله)
تفسير و علوم قرآن (3 مقاله)،
رجال(32مقاله)،
حديثی (23 مقاله)
سياسی ـ اجتماعی (64 مقاله)
عقايد و کلام (120 مقاله)
فقه و اصول (22 مقاله)
متفرقه (4مقاله)
مهدويت (32 مقاله)
2) بخش پرسش و پاسخ:
بخش پرسش و پاسخ شامل پرسشها و پاسخ‌هاي داده شده در زمينه‌هاي مختلف فقهي و کلامي مي‌باشد. بيشترين حجم فعاليت سايت مربوط به بخش پاسخ به پرسش‌هاست که برخي از آنها از طريق ايميل به دست کارشناسان اين بخش مي‌رسد و برخي به صورت مکاتبه‌اي و برخي ديگر از سوي خود کارشناسان اين بخش با جستجو در سايت‌هاي اهل‌سنت و رصد شبهات و پرسش‌های عقيدتي، فقهي، رجالي و… بدست مي‌آيد، اين پرسشها پس از بررسي و دسته‌بندي، پاسخ داده مي‌شوند. ضمن اينکه تمام اين‌ها در بانک اطلاعات وارد شده و مورد استفاده قرار مي‌گيرند. اين‌گونه اطلاعات در تعامل با ساير مراکز همسو، مورد بهره برداري قرار مي‌گيرد.
روند پاسخگويي: ابتدا پرسشها جمع‌آوري، بررسي و تحليل مي‌شود و سپس براي پاسخ مناسب در کتب فريقين جستجو شده و پس از تدوين پاسخ، بررسي و ارزيابي نهايي شده و در قسمت مربوطه بارگذاري مي‌شود. برخي از پرسش‌های تخصصي که نياز به دقت بيشتري دارد براي پاسخ متقن به اساتيد مربوطه ارجاع داده مي‌شود. و بعد از اين مرحله براي بارگذاري آماده مي‌شود.
پرسش‌هاي پاسخ داده شده در شش بخش، عقايد، فقه، تفسير، رجال، تاريخ و فرقه‌هاي انحرافي طراحي شده که تاکنون به 600 سؤال در اين قسمت پاسخ داده شده است.
در بخش «ارسال سؤال» تاکنون بيش از يک هزار سوال پاسخ داده شده است کـه از بيـن اين سوالات فقط سوالاتي نمايش داده شده است که مرتبط با مباحث مذاهبي است. اين پرسشها غالبا در موضوعات ذیل مطرح شده‌اند:
پرسش و پاسخ در زمينه تاريخ و فرقه‌هاي انحرافي: 7مورد؛
پرسش و پاسخ در زمينه تفسير و علوم قرآني: 28مورد؛
پرسش و پاسخ در زمينه رجال و علوم حديث: 21مورد؛
پرسش و پاسخ در زمينه عقايد: (امامت)95مورد؛
پرسش و پاسخ در زمينه عقايد: (اهل‌بيت) 6مورد؛
پرسش و پاسخ در زمينه عقايد: (توحيد و شرک) 31مورد؛
پرسش و پاسخ در زمينه عقايد: (صحابه و ازواج نبي)15مورد؛
پرسش و پاسخ در زمينه عقايد: (عدل)21 مورد؛
پرسش و پاسخ در زمينه عقايد: (معاد)19مورد؛
پرسش و پاسخ در زمينه عقايد: (مهدويت)29مورد؛
پرسش و پاسخ در زمينه عقايد: (نبوت)25مورد؛
پرسش و پاسخ در زمينه عقايد: (ولايت فقيه)10مورد؛
پرسش و پاسخ در زمينه فقه: 109؛
3) بخش کتابخانه: شامل متن کامل 45 عنوان کتاب منتشر شده از مؤسسه و در زمينه مذاهب و فرق اسلامي؛ و 52 جلد از غير مؤسسه؛
4) بخش صوت و تصوير: شامل:کليپ‌هايي در مورد غدير، اذان، قرائت و ترتيل قرآن؛
5) آمار بازديد کنندگان سايت: تاکنون چهار ميليون و چهار صد هزار نفر از اين سايت بازديد کرده‌اند که در سال‌هاي اخير اين ميزان رشد چشمگيري داشته است و امید است با افزايش تعداد کارشناسان و تصويب بودجه مناسب، به کيفيت مطلوب نزديک شويم؛
6) ساير موارد: سايت مؤسسه، همچنين شامل بخش‌هاي ديگري مانند بخش ارسال سوال، بخش لينک‌هاي مفيد، آموزش‌ها، جديدترين پرسش و پاسخ و محبوبترين‌ها، مي‌باشد.
پيشنهادات و چشم انداز آينده معاونت پژوهش:
چشم انداز و تصويری که می‌توان برای ارتقای معاونت پژوهش طرح کرد، در چند فاز قابل پيشنهاد است:
الف) به کارگيری نيروهای پژوهشی:
به کارگيری نيروهای پژوهشی که به علل مختلف با اين مؤسسه همکاری ندارند و يا همکاری آنها محدود است؛ از آنجا که اين مؤسسه ساليانه حدود 20 تا 25 نفر فارغ التحصيل در رشته مذاهب اسلامی، دارد اگر در يک زمانبندی تعريف شده ساليانه 5 الی 10 نفر از اين افراد جذب مؤسسه و فعاليت‌های پژوهشی شوند، شاهد تحول خوبی در مؤسسه خواهيم بود.
ب) تأليف کتاب:
تأليف کتاب در چهار بخش قابل پی‌گيری و سازماندهی می‌باشد:
چاپ ساليانه يک کتاب پرسش و پاسخ؛
چاپ يک عنوان کتاب در موضوعات مبتلی به و ضروری؛
چاپ مجموعه کتاب‌های جيبی و تک موضوعی به طور مستمر؛
ترجمه حداقل يک الی دو جلد از کتاب‌های مؤسسه به زبان‌های عربی، انگليسی، اردو و…
ج) نشريه:
با توجه به اين که هم اکنون نشريه صراط به شکل فصلنامه داخلی چاپ می‌شود، ارتقای کيفی اين نشريه (علمی و تخصصی و تنوع در آن) می‌تواند به عنوان چشم انداز نشريه در نظر گرفته شود تا در نهايت تبديل به يک نشريه تخصصی شده و مجوز رسمی آن اخذ شود.
د) توليد نرم‌افزار:
اين معاونت در نظر دارد تا ساليانه حداقل يک نرم افزار تخصصی تهيه و به جامعه دینی و علاقه‌مندان تحويل نمايد.
اين نرم افزارها با محتوای مباحث مذاهبی آماده و با هدف پاسخگويي به شبهات و تبيين مکتب شيعه تهیه خواهد شد.
هـ) سايت:
با هدف‌گذاری‌های مناسبی که در برنامه آينده سايت ترسيم شده است در آينده‌ی نه چندان دور و برنامه‌ای ميان مدت می‌تواند نواقص سايت را برطرف و آن را به درجه مطلوب‌تری ارتقاء داد؛ از جمله اين برنامه‌ها می‌توان موارد ذيل را نام برد:
- تغيير قالب سايت و ايجاد قالبی که با اهداف مؤسسه و مباحث خاص مذاهبی همخوانی بيشتری داشته باشد و در عين حال سبک و دسترسی به آن آسان‌تر باشد.
- چهار زبانه کردن سايت: که در فاز نخست آن می‌توان منوهای آن را به چهار زبان فارسی، عربی، انگليسی و اردو، طراحی کرد و سپس در فاز دوم که نياز به زبان‌های بيشتری خواهد داشت، تمام متون آن را به زبان‌های ديگر برگرداند.
- تأمين ضريب امنيتی سايت با برنامه‌های خاصی که در اين زمينه اجراء شده و خواهد شد.
- ايجاد کتابخانه ديجيتال که اين طرح در چند فاز انجام گرفته و با تأمين اعتبار لازم تمام مراحل آن به اجراء خواهد آمد.
و) بانک اطلاعات: اين بانک شامل چهار زير شاخه می‌باشد:
1) بانک پرسش و پاسخ:
از همان بدو تشکيل مؤسسه، واحد پژوهش مواجه با سؤالات و شبهاتی شد که از مراکز اهل‌سنت نشين، ارسال می‌شد که به صورت دستی و پراکنده بايگانی می‌شده است، با تشکيل بانک اطلاعات تمام اين پرسشها و پاسخ‌های مربوطه به شکل فايل وردی سازمان دهی و کدبندی شده و وارد بانک گرديده است به طوری که هر لحظه می‌توان آنها را جستجو کرد و استفاده نمود. تاکنون حدود 2000 پرسش وارد بانک شده و بر اساس برنامه‌ای زمانبندی شده، قرار است تمام پرسش‌های رسيده به همراه پاسخ آنها وارد بانک شوند و سپس تمام پرسش‌های سايت نيز در آن قرار گيرند.
2) بانک مقالات:
اين مجموعه جديداً به بانک اضافه شده و کارهای مقدماتی آن انجام گرفته و تعدادی از مقالات هم وارد بانک شده است. با توجه به حجيم بودن کار، اجرای کامل آن مقداری زمانبر خواهد بود؛ چرا که بايستی تمام مقالات دستی، موضوع بندی و تايپ شوند و سپس برای ورود در بانک آماده سازی شود و بعد از موضوع زنی و کد زنی و… وارد بانک خواهند شد.
3) بانک موضوعات پژوهشی:
تاکنون قريب 2000موضوع پژوهشی ارزيابی و وارد بانک شده است که قابليت ارتقاء تا 5000 موضوع را دارا است. از اين بانک می‌توان جهت استفاده دانش‌پژوهان برای نوشتن پايان نامه و تحقيقات ديگر بهره برد.
4) بانک پايان نامه‌ها:
در اين بخش تمام پايان نامه‌های مؤسسه که تاکنون نوشته و دفاع شده‌اند، آورده شده و سپس از هر کدام چکيده‌ای تهيه و در دسترس دانش‌پژوهان قرار داده می‌شود ضمن اين که می‌توان از آنها در سايت هم استفاده کرد.