به گزارش روابط عمومی موسسه آموزشی پژوهشی مذاهب اسلامی، سفرنامه کاروان علمی پژوهشی قم به قلم آقای عبدالغفار قرنجیک، منتشر شد. متن سفرنامه به شرح ذیل است.
قم در بین اهالی ترکمن صحرا، با سوهان معروف است که یادش هم دل آدمی را شیرین می‌کند، اما در ذهن جامعه اجتماعی ترکمن صحرا، شهر قم بیشتر در عرصه شیعه‌شناسی شناخته شده است. بر این اساس، روزگاران گذشته عزیمت به قم، همان و هتک آن فرد همان؛ و این بخشی از چالش‌های حضور در قم بود که با آن کلنجار می‌رفتم، (اما اقتضای اسلام که اساس آن بر پایه وحدت است، حکم می‌کرد) تابوها برداشته شود و مسیر اعتلای وحدت عملی، با نگاه به آیه “واعتصموا بحبل الله جمیعا و لا تفرقوا”، روشن و ماهیت وحدت بازتعریف شود.
سیاستگذاران حوزوی با نگاه به این مقوله، اردوی علمی و پژوهشی را برای طلاب و روحانیون اهل سنت ترکمن صحرا مهیا کردند. اگر خلاصه‌وار این بخش از موضوع را کالبدشکافی کنم، قطعا بیان این نکته ضرورت دارد که این عنایت اسلام است که علمای اهل سنت ترکمن را با علمای شیعه کنار یکدیگر قرار داد تا جایی که در پایتخت مذهبی ایران، در کنار یکدیگر، مراتب علمی را بازتعریف کردیم؛ نشست‌ها برگزار شد، مباحثی در گرفت، سوالات، دغدغه‌ها و مطالبات مطرح شد و این چیزی نبود جز وحدت ملی. بدون تردید، این‌گونه مراودات علمی -پژوهشی، در آینده‌ای نزدیک، افق‌های دیگری را روشن خواهد کرد.
در نشست‌های دوستانه با دانشمندان شیعه، بعضی از بزرگان از ارتباطات وحدت‌گونه و نزدیک خود با بعضی از آخوندهای نسل قدیم ترکمن صحرا روایت‌هایی بازگو کردند و در خصوص اشتراکات دوطرفه، برای بازآفرینی و تبیین وحدت عملی، موارد قابل تأملی را بیان کردند.
بخشی از داستان سفر این بود که اشتراکات موجود تقویت شود و این موضوع، توجه روحانیون جوان حاضر در نشست‌ها را به خود جلب کرده بود.
چنانچه در بعضی جلسات، جوان‌ترهایی بودند که اشک، چشمشان را گرفته بود. فی نفسه توجهم به مشترکات اهل سنت و شیعه معطوف شد و عوارض بسیار مهلکی از باب عدم تقویت وحدت که در دست‌ها مانده و حتی فراموش شده بود و این همان قسمت بد داستان بود که تن بی جان و روح سراسر با معنویت بزرگان اهل سنت و تشیع خفته در خاک را می‌لرزاند، تا جایی که عدم عرضه این بخش از داستان (تقویت و بازآفرینی اشتراکات مشترک)، بازهم گردی از غبار فراموشی و کج ذهنی‌ها را گسترانده بود، تا جایی که مذاهب اسلامی هر روز مشقت و جور این‌گونه تفکرها را با گوشت و پوست و استخوان لمس کرده‌اند و لعنتی که در سایه عدم توجه ما، با پدید آمدن گروه‌های تکفیری، سلفی و تندرو، نصیب برخی‌ها شده است، امروز هیچ نیازی را در تراث وحدت برطرف نمی‌کند و چاره‌ای از بیان این واقعیت نیست که نظام مقدس اسلامی، در بحث وحدت شیعه و سنی، کم هزینه نپرداخته است!
امیدوارم بیان این موارد کوچک، مسئولیت ما را در قبال وحدت عملی منسجم‌تر نماید و گویندگانی مانند اینجانب که دریای حقیقت و گوهر اشتراکات وحدت مسلمین را در شهر مقدس قم و از زبان دانشمندان خستگی ناپذیر شنیدم و درک کردم، مقابله به مثل نکنند و قاعده را بر این بگذارند که بی‌شک، هزینه‌های بیان واقعیت‌های موجود، نه امروز، بلکه دیروز و دیروزها و زمانی که تن بی جان علمای کبار دو طرف بر تن خاک ابدی سپرده نمی‌شد، باید بیان می‌گردید تا امروز حرکت قطار وحدت در مسیر مستقیم و بدون هیچ دست‌اندازی، در اعتلای بازآفرینی خود، قومیت‌ها، مذهب‌ها، تفکرها، ایده‌ها و مرزها را در می‌نوردید و به قله اتفاقات مهم وحدت عملی کلمه -که همانا اعتلای معنویت اسلام و نبی مکرم است- می‌رسید!
شکی نیست که این اشتراکات، عبوردهنده همراه با سلامت امت اسلامی، از ابتلائات بی‌مورد و هجمه‌های بنیان‌شکن جهان اسلام در مسیر هدف -که همانا توحید است- برای من طلبه جوان اهل سنت، باید مهم و حیاتی باشد و ای کاش چندین سال پیش این ارتباطات مؤثر علمی، دوستانه و حتی پژوهشی انجام می‌گرفت.
با این مقدمه، مروری می‌کنیم بر سفر علمی کاروان وحدت استان گلستان به شهر مقدس قم که با همت بلند مرکز اسلامی گلستان و در رأس آن، مدیر لایق و توانمند جناب آقای دکتر دیلم و مجموعه همکاران شورای برنامه ریزی مدارس علوم دینی اهل سنت انجام گرفت.
قبل از هر چیز باید اذعان کنم: این سفر جان دوباره‌ای به وحدت عملی و ارتباطات علمی و پژوهشی اهل سنت دمید و این همان هدفی بود که برنامه‌ریزان امور حوزوی اهل سنت، به عنوان رهآورد سفر، آن را پیش‌بینی کرده بودند.
از آنجایی که اردوهای پژوهشی، در دید و بازدیدها با مباحث علمی همراه است، وهله اول سفر را با بازدید از موسسه ترجمان وحی قم شروع کردیم.
موسسه فرهنگی ترجمان وحی، جایی بود که فاضل گرانمایه استاد معزز و بی ادعا حجت الاسلام محمد نقدی، قسمتی از اقدامات و فعالیت‌های موسسه را بازگو کردند. شاید انتظار نداشتیم که موسسه ترجمان وحی این‌گونه در امر ترجمه قرآن و جمع‌آوری ترجمه‌ها، تفاسیر و… به زبان‌های مختلف دنیا اهتمام ورزیده باشد. ولی با بازدید از موسسه متوجه شدیم که تحقق هدف، قطعا با کار علمی در یک روز، یک سال یا چند سال میسر نمی‌شود، بلکه سال‌ها و ساعت‌ها پشتکار و تلاش و ایده‌پردازی پشت هر هدف علمی، پژوهشی قرار دارد و بعد از چندین سال ممارست و تحقیق، حتی در خارج از مرزها و رسیدن به قله، ذهن هر بیننده‌ای را در فکر فرو می‌برد که این همان است که باید انجام می‌شد.
موسسه ترجمان وحی را می‌شود “برند” ترجمه قرآنی جهان اسلام در زبان‌های مختلف قلمداد کرد و قطعا حکیمانی توانمند، در رشد و تکامل این موسسه نقش اساسی ایفا کرده‌اند. شایان ذکر است در این موسسه، تفاسیر و ترجمه‌های نفیس قرآن کریم از دانشمندان ترکمن جمع‌آوری و به عنوان گنجینه و ذخایر ژنتیکی ترجمان قرآن، در معرض پژوهش علاقه‌مندان گسترانده شده است.
بخش دوم سفر اختصاص پیدا کرده بود به دیدار از بیت امام خمینی راحل، جایی که روح اله الموسوی الخمینی؛ قلب‌ها را به تسخیر خود درآورد و جهان اسلام را اعتلایی دوباره بخشید. ما اهل سنت، امروز در این مکان بودیم: “فی مدینه قم مع الامام”. داستان حضور علمای ترکمن در بیت امام حکایت‌ها دارد، تا جایی که علما به برکت حضور در منزل امام راحل، دو رکعت نماز خواندند و دعا و مناجات و ادعیه بر روح پرفتوح آن حضرت نثار کردند (معنویتی بی پایان از این دیدار استشمام شد).
در بخش‌های دیگر سفر، از نمایشگاه اسلامی فقه و زندگی در جمکران بازدید شد. همچنین از پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر که بنیانگذار آن کسی نبود جز آیت الله نورمفیدی بازدید به عمل آمد. شایان ذکر است جناب آقای نورمفیدی برای ما علمای ترکمن صحرا به دلیل وجهه تقریبی، شناخته شده‌تر است. ایشان در طول این سال‌ها، فعالیت‌های مثمر ثمری در ایجاد وحدت کلمه داشتند، تا جایی که استان گلستان جزء برترین استان‌ها در زمینه وحدت امت اسلامی است و این امر قطعا با حمایت‌های شخص ایشان و تدابیر وحدت‌گرایانه وی تحقق عینی یافته است.
آنچه در ادامه این بازدید متوجه شدم، کار بسیار وسیع و قابل توجهی بود که در موسسه فقه معاصر با هدف پاسخگویی به مسائل جدیدی که فراروی دانش فقه قرار دارد، صورت گرفته است. آنچه باعث تعجب مهمانان قرار گرفت، بلندپروازی و نقطه‌گذاری و تعیین هدف برای کار پژوهشی در این موسسه بود که قطعا بی‌بدیل بود و زبان از ادای آن قاصر. (زمینه‌سازی برای گسترش و تعمیق فقه – تقویت و تثبیت مرجعیت علمی حوزه‌ها و تولید و عرضه پژوهش‌های فقهی – کارآمدسازی فقه – زمینه‌سازی برای تربیت نیروی انسانی متخصص در عرصه فقه – مقارنه و تطبیق میان پژوهش‌های فقهی شیعه و اهل سنت)، تنها بخشی از فعالیت‌های این موسسه است.
چند موسسه و پژوهشگاه و گنجینه کتاب‌های نفیس آیت الله مرعشی، جزء بازدیدهای علمی علمای ترکمن بود و در روز پایانی، کارگاه علمی با موضوع عید و استهلال از نگاه امامیه و احناف برگزار شد که یکی از کارشناسان این نشست و کارگاه تخصصی، از بین علمای اهل سنت استان گلستان بود.
هرچند سفر چند روزه به پایان رسید، اما کماکان وحدت واقعی در مسیر اشتراکات دوطرفه در حال سیر تکاملی خود است و یکی از مقاصد بزرگ این سفر، مقدمه بودن آن جهت پیشرفت در مسیر مقصد نهایی یعنی تشکیل مدینه فاضله است؛ یعنی همان توحید کلمه و این میسر نمی‌شود مگر در سایه اتحاد، الفت، اخوت و صداقت قلبی و صفای باطن و ظاهر.
در یک جمله، فتوحات این سفر چیزی نبود به جز: “إنما المؤمنون إخوه؛ همانا مومنان با هم برادرند (فرازی از آیه 10 سوره حجرات).
