امت‌گرایی و وحدت‌محوری در سیره فکری و عملی حضرت امام خمینی (ره)
✍ سید علاءالدین حیدری
فعال مدنی اهل سنت
امام خمینی (ره) اندیشمندی ژرف‌اندیش، شخصیتی دوراندیش و فقیهی وحدت‌مدار بودند که توانستند بنیان انقلابی بزرگ را در قرن بیستم بر پایه اصول دینی و انسانی نهاده و آن را به رهبری تاریخی تبدیل کنند. انقلاب اسلامی ایران را می‌توان مؤثرترین حرکت و نهضت بیداری قرن بیستم در جهان اسلام دانست؛ نهضتی که با تأثیر بر لایه‌های اجتماعی، دو تغییر همزمان ایجاد نمود: اول، ساختار فکری جامعه را همسو با آرمان‌هایش تغییر دادند و دوم، ساختار سیاسی را نیز با نفوذ فکری و منطبق با آرمان‌هایش تحول بخشیدند.
وضعیت قرن بیستم را می‌توان چنین به تصویر کشید: جهانی سراسر چالش، پر از تضادهای فکری و سیاسی، دارای دو قطبی‌های قدرت، سرشار از اختلاف و رکود؛ فضایی که زمینه تولد جریانی به نام بیداری اسلامی شد. جهان اسلام، به عنوان قطعه‌ای بزرگ از پازل جهان، بی‌نصیب از فراز و فرودها نبود. این جهان، متاثر از استعمار و استثمار ابرقدرت‌ها، دچار نابسامانی‌ها و مشکلات فراوانی بود.
اما در دل تمام این چالش‌ها و شرایط سخت، جریانی در دنیای اسلام متولد شد که نامش «بیداری اسلامی» بود.
بیداری اسلامی سیر تکامل خود را طی کرد و به بلوغ لازم رسید؛ و می‌توان گفت اولین فرزند و موفق‌ترین زایش جریان بیداری اسلامی در جهان اسلام (تشیع و تسنن)، نهضت انقلاب اسلامی به رهبری حضرت امام خمینی (ره) بود. حرکتی که در مدت ۱۵ سال مبارزه فکری و انقلابی، بنیاد حکومتی قدرتمند با تنومندی نظامی و مالی را برکَند.
از منظر بنده، به‌عنوان یک اهل سنت ایرانی رهرو وحدت اسلامی، بُعد وحدتی و همگرایی اسلامی از دیدگاه حضرت امام بسیار ارزشمند، مهم و قابل توجه است.
امام خمینی (ره) رهبری امت‌گرا با فهم بالای سیاسی بودند؛ کسی که افق جهان اسلام را در تمامی مسیرهای سیاسی و دینی می‌دیدند. رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران هرگز انقلاب را در حصار یک مذهب یا یک منطقه جغرافیایی یا طیف خاصی محدود نکردند، بلکه همیشه انقلاب اسلامی را در جهان اسلام و به عنوان شمع نوربخش و مایه حرکت امت اسلامی می‌دیدند.
امام راحل می‌فرمایند:
“بارها گفته‌ام که در اسلام، نژاد، زبان، ملیت و سرزمین اهمیتی ندارد و همه مسلمانان – چه سنی و چه شیعه – نیرویی واحد، قدرتمند و از نظر مزایا و حقوق اسلامی برابرند. در اسلام، سنی و شیعه یا کرد و فارس وجود ندارند؛ همه با هم برادرند.”
(کلمات قصار؛ پندها و اندرزهایی از کلام امام خمینی، ص. ۱۳۳)
نگاه حضرت امام، نگاهی جهان‌شمول و امت‌گرا به انقلاب اسلامی بوده و این رویکرد را در تمامی سطوح به کار برده‌اند. دفاع از ملت‌های تحت ستم، حمایت از فلسطین مظلوم، همنوایی با آزادیخواهان و حمایت از نهضت‌های اسلامی در جهان اسلام، نمونه‌هایی عینی از امت‌گرایی از دیدگاه حضرت امام خمینی (ره) به‌شمار می‌آیند.
امام راحل معتقد بودند که رمز شکوفایی تمدن اسلامی در یکپارچگی و امت‌گرایی جهان اسلام است؛ به عبارت دیگر، ملت‌های مسلمان باید خود را به دور از تفرقه در کنار یکدیگر ببینند تا به اوج و تعالی دست یابند.
اسناد منتشر شده ساواک حاکی از این واقعیت است که حضرت امام از سال‌های آغازین مبارزه در مسیر وحدت اسلامی و تأکید بر همدلی مسلمانان کوشیده‌اند. سند منتشر شده نشان می‌دهد که امام خمینی در سال‌های ۴۲ و ۴۳ به روحانیون اهل تشیع توصیه اکید فرمودند که از تفرقه و توهین به اهل سنت بپرهیزند. این سند رویکرد وحدتی حضرت امام از سال‌های قبل از پیروزی انقلاب را تأیید می‌کند و ادعای تفرقه‌افکنان را باطل می‌نماید.
اسناد مختلفی از قبل از پیروزی انقلاب، حاوی نگاه و نظر برادری حضرت امام در میان امت اسلامی بوده است.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در آغازین روزهای آن، امام بارها بر وحدت میان شیعه و سنی و فاصله‌گذاری از هرگونه اختلاف تأکید داشته‌اند. ایشان در بیانات مختلف و در طول سال‌های بعد، بر این برادری و نقش وحدت در قوام و دوام امت اسلامی صحّه نموده‌اند.
روز قدس، یادگاری ارزشمند از حضرت امام خمینی (ره) در تقویت وحدت اسلامی و یکدلی جهان اسلام است.
حمایت‌های این بزرگمرد از مسلمانان سنی‌مذهب در جهان اسلام، گواه تفکر وحدت‌مدار حضرت امام خمینی (ره) است؛ امری که هم باید پاس داشته و هم بر ادامه راه او همت گماشت.
ما اهل سنت ایران مفتخریم که پس از رحلت حضرت امام خمینی (ره)، رهبری نظام در دست شخصیتی فرهیخته، فقیهی وحدت‌مدار و عالمی‌عامل مانند حضرت آیت‌الله خامنه‌ای (مدظله العالی) است؛ کسی که راه امام را ادامه داده و مصمم بر وحدت جهان اسلام می‌باشد.
فتوای تاریخی رهبر معظم انقلاب مبنی بر حرام بودن توهین به مقدسات اهل سنت، شتاب‌دهنده وحدت و باطل‌کننده هجویات تفرقه‌افکنان بود که برای جهان اسلام نقطه‌عطفی به حساب می‌آید.
پایگاه علمی تخصصی مذاهب اسلامی ایران 
www.mazaheb.com 
@qommazaheb
