از جمله اموري که موجب جاودانگي داستان غدير گشته و مفاد آن را ثابت و محقّق ساخته است، عيد قرار گرفتن آن است. روز غدير، عيد به شمار آمده و روز و شب آن همراه با عبادت و خشوع و جشن و نيکي به ضعيفان و توسعه بر خود و خانواده قرار گرفته است و مردم در اين جشن، لباسهاي خوب و زينتهاي خود را مي پوشند.
هر گاه مردم به اين گونه امور گرايش داشته باشند، در پي عوامل آن رفته، از راويان آن جستجو کرده و به سرودن اشعار و نقل کردن آن مي پردازند و اين گونه در هر دورهاي، همه ساله توجّه نسل ها به آن معطوف ميشود و همواره سندهاي واقعه و متون و اخبار مربوط به آن خوانده ميشود و ماندگار مي گردد. در رابطه با عيد غدير از دو جهت بحث است:
الف)عدم اختصاص به شيعه
اين عيد، تنها به شيعه مربوط نيست، هر چند که شيعه، دلبستگي خاصّي نسبت به آن دارد. فرقه هاي ديگر مسلمين هم در عيد گرفتن غدير، با شيعه شريکند و بزرگاني از غير شيعه در فضيلت اين روز و عيد بودنش به خاطر تعيين امير المؤمنين عليه السلام به مقام والاي ولايت از سوي حضرت رسول صلي الله عليه وآله سخناني ابراز کرده اند؛ چرا که اين موسم، موسم شادماني هواداران حضرت علي عليه السلام است؛ چه او را به عنوان جانشين بلا فصل پيامبرصلي الله عليه وآله بدانند، چه چهارمين خليفه.
ابو ریحان بيروني در «الآثار الباقية» روز غدير خم را از روزهايي ميداند که اهل اسلام آن را از اعياد به حساب آورده اند.[1]
ابن طلحه شافعي ميگويد: «روز غدير خم، امير المؤمنين عليه السلام آن را در شعر خود ذکر کرده و آن روز عيد و موسم به حساب ميآيد، زيرا آن روز وقتي است که رسول خداصلي الله عليه وآله او را به اين منزلت منصوب کرده و بر ساير خلائق برتري داده است».[2]
و نيز ميگويد: «هر معنايي که اثباتش ممکن است و لفظ مولي براي رسول خداصلي الله عليه وآله بر آن دلالت داشته باشد، حضرت صلي الله عليه وآله آن را براي علي عليه السلام قرار داده است، و اين مرتبه اي است بلند، و منزلتي است عظيم، و درجه اي است عالي، و مکانتي است رفيع، که پيامبرصلي الله عليه وآله حضرت علي عليه السلام را به آن اختصاص داده است. و لذا آن روز، روز عيد و موسم سرور براي اولياي الهي گشته است».[3]
از کتب تاريخ، استفاده ميشود که امّت اسلامي در شرق و غرب، در عيد بودن آن متّفق اند و مصريان و مغربيان و عراقيان، به جايگاه آن اعتنا و اهتمام داشته اند. و روز غدير نزد آنان به عنوان روزي مشخّص براي نماز، دعا، خطبه و مديحه سرايي مشهور بوده است، و نامگذاري اين روز به عيد، مورد اتفاق بوده است.[4]
ثعالبي پس از آن که شب غدير را از شبهاي مشهور نزد امّت شمرده است مينويسد: «و اين، شبي است که فردايش پيامبر خداصلي الله عليه وآله در غدير خم، بر فراز جهاز شتران خطبه خواند و فرمود: «من کنت مولاه فعليّ مولاه…»، و شيعيان، اين شب را گرامي داشته، به احياء و عبادت مي پردازند».[7]
مبدأ عيد غدير
با مراجعه به تاريخ پي مي بريم که مبدأ اين عيد بزرگ به عصر پيامبر اکرم صلي الله عليه وآله باز ميگردد. مبدأ آن زماني بود که پيامبرصلي الله عليه وآله در صحراي غدير خم حضرت علي عليه السلام را به امامت و ولايت از جانب خداوند منصوب کرد. در آن روز هر مؤمني بدين جهت مسرور شد. و لذا نزد حضرت علي عليه السلام آمده و بر او تبريک گفتند. همچنین به جهت تبريک و بزرگداشت اين واقعه افرادي از قبيل حسان بن ثابت، قيس بن سعد بن عباده انصاري و ديگران اين واقعه را به شعر درآوردند.[8]
[1] . الآثار الباقية في القرون الخالية، ص 334.
[2] . مطالب السؤول، ص 53.
[3] . همان، ص 56.
[4] . وفيات الاعيان، ابن خلکان، ج 1، ص 60 و ج 2، ص 223.
[5] . همان.
[6] . التنبيه و الإشراف، مسعودي، ص 221.
[7] . ثمار القلوب، ثعالبي، ص 511.
[8] .بر گرفته از کتاب امام شناسی و پاسخ به شبهات، علی اصغر رضوانی.
