محل رشد و نموّ و تربیت حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام در خاندانی بود که مخزن اسرار دانش الهی و منبع علم و معرفت شمرده میشد. حضور وی در کنار پدری همچون امام موسی بن جعفر(علیهماالسلام) و برادری چون حضرت رضا علیه السلام که از علم «لدنّی» برخوردار بودند، سبب شد فاطمه معصومه(علیهاالسلام) از نظر علمی و آگاهی به مسائل دینی و معارف اسلامی اعم از احکام و اخلاق و … در حدّ بالایی از رشد علمی برسد تا آنجا که گاهی با نبود پدر بزرگوارش به پرسشهای دینی و فقهی شیعیان پاسخ میداد. از جمله نقل شده است که روزی گروهی از شیعیان وارد مدینه شدند و برای حل مشکل خویش سراغ خانه موسی بن جعفر را گرفتند، کاروانیان وقتی به در خانه امام آمدند، متوجه شدند که آن حضرت به مسافرت رفته است. خستگی راه و نبود امام هفتم سخت بر کاروانیان گران آمد، ناگهان یکی از دختران آن حضرت سکوت غمبار کاروانیان را شکست و فرمود: پرسشهای خود را به من بدهید تا به تمام آنها پاسخ دهم. پاسخها را با دقت تمام نوشت و به کاروانیان باز گرداند. کاروانیان شگفتزده به پاسخها نگریستند و با سبک شدن بار غم و اندوهشان راه دیار خویش در پیش گرفتند. در مسیر راه به امام هفتم برخوردند و داستان پاسخگویی دخترش فاطمه معصومه را بازگو نمودند و پاسخها را به او نشان دادند، حضرت لبخندی زد و سه بار فرمود: «فداها ابوها؛ پدرش فدایش باد.»[1]
حضرت معصومه علیهاالسلام علاوه بر پاسخگویی به سؤالات شرعی مراجعه کنندگان، احادیثی را نیز از خود به یادگار گذاشته است.
قابل ذکر است تاریخ اسلام بانوان محدّثه متعددی را در صفحات خویش جای داده است که این محدّثات در عصر رسالت به 45 نفر و در عصر امیرمؤمنان علی علیه السلام به سیزده نفر و همچنین راویان زن از فاطمه زهرا علیهاالسلام به هفت نفر، از امام حسن علیه السلام به چهار نفر، راویان زن از امام حسین به سه نفر، از امام سجاد علیه السلام به سه نفر، امام باقر علیه السلام چهار نفر، امام صادق علیهالسلام 33 نفر، امام کاظم علیه السلام به پنج نفر، امام رضا علیه السلام به هشت نفر، و از امام جواد علیه السلام به پنج نفر و از امام هادی علیه السلام به سه نفر، و از امام حسن عسکری علیهالسلام به یک نفر میرسند.[2]
در بین این محدّثهها نام فاطمه معصومه سلامالله علیها در بین راویان پدرش امام هفتم علیه السلام و برادرش حضرت رضا علیه السلام میدرخشد. که به نمونه از روایات آن بانو اشاره میشود.
1ـ حضرت فاطمه معصومه از فاطمه دختر امام صادق علیه السلام از فاطمه دختر امام باقر علیه السلام، از فاطمه دختر امام سجاد علیه السلام، از فاطمه و سکینه دختران امام حسین علیه السلام از امکلثوم دختر حضرت فاطمه از ایشان نقل میکند که فرمود: «انسیتم قول رسول الله یوم غدیر خمٍّ: من کنتُ مولاهُ فعلی مولاه و قوله: انت منّی بمنزلة هارون من موسی[3]؛ آیا سخن رسول در روز غدیر را فراموش کردید که فرمود: هر کس من مولای اویم علی مولای اوست (و آیا فراموش کردید که) جایگاه تو (علی) نسبت به من مانند (جایگاه) هارون (در برابر) موسی است.»
2ـ حب اهل بیت علیهم السلام
حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام با سند فوق تا میرسد به زینب دختر علی و او از مادرش فاطمه زهرا علیهماالسلام نقل نموده که فرمود: «الا من مات علی حبّ آل محمدّ مات شهیداً[4]؛ همانا هر کس با محبت آل محمد(صلی الله علیه و آله) بمیرد؛ شهید مرده است.»
3ـ دوستداران علی علیه السلام
فاطمه معصومه (علیهاالسلام) از فاطمه دختر امام صادق علیه السلام با همان سند فاطمیات نقل میکند تا میرسد به ام کلثوم دختر امیرالمؤمنین و او از فاطمه زهرا علیهماالسلام نقل میکند که پیامبر اکرم فرمود: «هنگامی که مرا به آسمان بردند داخل بهشت شدم، در آنجا قصری از درّ سفید میان خالی دیدم که دارای دری بود زینت شده با درّ و یاقوت و روی آن پردهای آویخته بود. وقتی سر بلند کردم دیدم بر بالای آن نوشتهاند: «لا اله الّا الله، محمد رسولُ الله، علیّ ولی القوم؛ خدایی جز خدای یگانه نیست، محمد رسول خداست، علی ولیّ و صاحب اختیار مردم است و بر پرده نوشته شده بود: «بخٍ بخٍ مَن مثل شیعة علیٍّ؛ به به چه کسی مانند شیعه علی است.»
وقتی داخل شدم قصری از عقیق سرخ در آن دیدم که وسط آن خالی بود این خانه نیز دری داشت که پردهای مزیّن به زبرجد بر آن آویخته بود. وقتی سرم را بلند کردم دیدم بر او نوشته «محمّد رسول الله، علی وصیّ المصطفی؛ محمد رسول خدا، علی وصی مصطفی است.» و بر پرده نوشته بود «بشّر شیعةَ علیٍّ بطیب المولد؛ به شیعه علی بشارت بده به حلال زادگی.» وقتی وارد شدم به قصری از زمرّد سبز رسیدم که زیباتر از آن را هرگز ندیده بودم. دری از یاقوت قرمز داشت که با انواع لؤلؤ زینت شده بود. بر پرده آن نوشته بود: «شیعة علیّ هم الفائزون؛ شیعیان علی رستگارانند.
پرسیدم: دوست من جبرئیل، این کاخ از آن کیست؟
پاسخ داد: «یا محمّد، لابن عمّک و وصیّک علیّ بن ابی طالب(علیه السلام) یحشر النّاس کلّهم یوم القیامة حفاةٌ عراة الّا شیعة علیّ … ؛ ای محمد! این خانه پسرعمو و جانشین تو علی بن ابی طالب است، در روز قیامت همه مردم پا برهنه و عریان محشور میشوند، جز شیعیان علی، و همه مردم با نام مادرانشان صدا میشوند جز شیعیان علی که با نام پدرانشان خوانده میشوند.
درباره راز این مسئله پرسیدم، پاسخ داد: «لانّهم احبّوا علیّاً فطاب مولدهم؛ چون علی را دوست داشتند ولادتشان پاک (و حلال) گردید.»[5]
4ـ پاکیزگی امام حسین علیه السلام
فاطمه معصومه علیهاالسلام با سندش تا میرسد به صفیّه عمّه پیامبر اکرم نقل نموده که وقتی امام حسین علیه السلام متولد شد من پرستارش بودم. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: عمه جان فرزندم را نزد من آور. «فقلت: یا رسول الله انّا لم ننظفه بعد فقال: یا عمه انت تنظفه ان الله تبارک و تعالی قد نظفه مطهّرة؛ عرض کردم، ای رسول خدا! من او را هنوز پاکیزه نکردهام (و نشستهام) فرمود: عمه! تو میخواهی او را پاک کنی؟ خداوند او را پاکیزه و مطهر کرده است.»[6]
5- ارزش قم
آن بانوی مکرمه هنگامی که در ساوه بیمار گشت به اطرافیان خویش فرمود: مرا به قم ببرید زیرا از پدرم شنیدم که فرمود: شهر قم مرکز شیعیان ما میباشد.»[7]
[1] .الامالی، شیخ صدوق، ص306؛ مناقب آل ابی طالب، ابن شهر آشوب،ج3،ص121.
[2] . الغدیر، علامه امینی، ج 1، ص 197.
[3] . أسنى المطالب في مناقب علّي بن أبي طالب، ابن جزری، ص 5.؛«أسمى المناقب فى تهذيب أسنى المطالب» فى مناقب الإمام أمير المؤمنين على بن ابيطالب (عليه السلام) ، الشيخ المقرّى محمّد بن محمّد بن محمّد الجزرى الدّمشقى الشافعى (751 ـ 833هـ ق) ، هذّبه وعلّق عليه الشيخ محمد باقر المحمودى ، ص32و33 ، طبع 1403هـ ق ، 1983م ؛ نفحات الازهار، سید علی میلانی، ج9، ص: 105
[4] . بحارالانوار، ج 68، ص 77، عوالم، ج 21، ص 325، ینابیع المودّه، ص 257، المسلسلات، شیخ ابوجعفر بن احمد قمی، ص 108.
[5] .بحارالانوار،ج65،ص77.
[6] . بحارالانوار، ج 43، ص 243.
[7] . دریای سخن، سقازاده تبریزی به نقل بارگاه فاطمه معصومه، همان، ص 45 ـ 46.
